Wegetarianizm to pierwszy stopień do moralnego odrodzenia - tak pisał Lew Tołstoj, który w XIX wieku odegrał kluczową rolę w jego popularyzowaniu w Rosji.
Wzorując się na krajach zachodnich, w połowie lat 60. XIX w. w Petersburgu powstało pierwsze stowarzyszenie wegetariańskie o żartobliwej nazwie „Ni ryba, ni mięso”. Jednak prawdziwe zainteresowanie ideą wywołał w latach 80. esej autorstwa Lwa Tołstoja „Pierwszy stopień”, w którym wegetarianizm został określony jako pierwszy stopień na drodze do moralnego odrodzenia. Sam pisarz zrezygnował z mięsa w 1884 roku.
W “Drodze życia” pisał: Dziesięć lat karmiła krowa Ciebie i Twoje dzieci, odziewała Cię owca swoją wełną. Jak im to wynagrodzisz? Poderżniesz gardło i zjesz.
Pomimo negatywnego podejścia władzy, na początku XX w. Rosja przeżywała prawdziwy wegetariański boom. Specjalne stołówki oraz towarzystwa zrzeszające ludzi na diecie bezmięsnej otwierały się w kolejnych miastach: w Warszawie, Kijowie, Wilnie, Mińsku, Odessie, Rostowie. Wśród osób, które przechodziły na wegetarianizm znajdowali się przede wszystkim przedstawiciele inteligencji – uczeni, lekarze, nauczyciele, artyści, w tym wiele znanych osobistości, m.in. malarz Ilja Riepin, czy poeta Siergiej Jesienin.
Początek I wojny światowej położył kres rozwoju idei wegetarianizmu, który zaczął być wyśmiewany, traktowany jako kaprys i utożsamiany z pacyfizmem – jak ludzie głoszący hasło „nie zabijaj” mogli brać udział wojnie? Również nadejście rewolucji październikowej niczego nie zmieniło. Władze komunistyczne zabroniły wystąpień o tematyce wegetariańskiej, a stowarzyszenia i stołówki zamykały się jedna po drugiej.
Dopiero w latach 90. XX w. w czasach pierestrojki sytuacja uległa zmianie. Idee wegetariańskie zaczęły się odradzać na nowo, a w ciągu ostatnich 30 lat liczba osób na bezmięsnej diecie w Rosji stale rośnie.
Agnieszka Szarek
