“Krasnojarskie stołby to wyjątkowe zjawisko. Napisano wiele książek i artykułów o stołbach, nakręcono wiele filmów. Poświęcone im są wiersze, pisze się o nich piosenki, są źródłem inspiracji dla artystów. Związanych jest z nimi wiele ludzkich losów. Wiele wydarzeń miało miejsce na stołbach. To tu narodził się i żyje wyjątkowy ruch stołbistów, z własnymi tradycjami i osobliwym folklorem. Na stołbach wychowało się wielu wybitnych wspinaczy i alpinistów...”.
Tak o stołbach, czyli ostańcach skalnych w Krasnojarsku, można przeczytać na stronie internetowej poświęconej temu miejscu. I to właśnie o stołby i stołbistów, czyli ludzi nieodłącznie związanych z tym miejscem, chcielibyśmy dzisiaj przybliżyć.
Trekking w Krasnojarskich Stołbach
4. grudnia 2019 roku Rezerwat Stołby w Krasnojarsku zmienił nazwę i status na Park Narodowy “Krasnojarskie Stołby”. Pierwszy obszar chroniony utworzono na tym terenie już w 1925 roku! Trafić tu nietrudno, gdyż park znajduje się na obrzeżach jednego z większych syberyjskich miast - Krasnojarska, w północno-zachodniej części Sajanu Wschodniego, tuż nad rzeką Jenisej. Pod ochroną jest aż 47 tysięcy hektarów, ale dla turystów udostępniono zaledwie kilka procent tego terenu. Największą atrakcją parku są oczywiście skały, ostańce sjenitowo-granitowe, zwane tu stołbami. To od nich park wziął swoją nazwę. Naliczono tu prawie 200 formacji skalnych i każda z nich została nazwana! Park jest także atrakcyjny dla osób nie zajmujących się wspinaczką. Na terenie wytyczono 67 kilometrów ścieżek dydaktyczno-przyrodniczych z punktami widokowymi, z których można podziwiać okoliczne szczyty, skały i piękny las.
Wspinanie na stołbach jest dość wyjątkowe. Prawdziwi stołbiści “żywcują”, tzn. chodzą bez zabezpieczenia. Nie używają liny, która może uratować im życie w razie upadku. Oczywiście wiele osób na świecie tak robi, jeśli tylko posiada wystarczające umiejętności i ma na to ochotę. Jednak jest pewna różnica. W Krasnojarsku wszyscy się tak wspinali, gdyż nie mieli dostępu do żadnego sprzętu wspinaczkowego! Po prostu nie mieli wyboru. Jedyne zabezpieczenie, jakie stosowano, to kawałek prześcieradła, które trzymał kolega stojący powyżej, ale to tylko w wyjątkowo trudnych miejscach. Obuwie, jakie kiedyś używano, także odbiegało od światowej średniej…
Pierwsi wspinacze pojawili się w tych skałach już w pierwszej połowie XIX w., jednak jako początek wspinaczki sportowej w rejonie oficjalnie uznaje się rok 1851 i wejście na skałę o nazwie Stołb Pierwszy. Od tego czasu stołbiści zadomowili się tu na dobre. Nie do końca podobało się to władzy, która nie miała pełnej kontroli nad ludźmi tam żyjącymi. Zdarzały się bójki, aresztowania. Do dziś zachował się napis “WOLNOŚĆ” wyryty na jednej ze skał w 1899 roku.
Przełom XIX i XX wieku to czas budowy Kolei Transsyberyjskiej, pierwsza wojna światowa i rewolucja, to także czas rabunkowej gospodarki zasobami naturalnymi wokół Krasnojarska. Następowała masowa wycinka drzew, powstawały kamieniołomy. W 1920 roku próbowano utworzyć pierwszy teren chroniony o powierzchni 4 wiorst kwadratowych. Nie pomogło to jednak w zatrzymaniu wycinki drzew. Po kilku kolejnych latach (1925 r.) walki udało się utworzyć rezerwat o powierzchni 3960 hektarów. Teren był otwarty dla odwiedzających, jednak jakakolwiek działalność gospodarcza czy przemysłowa była już zakazana. Małe chatki zbudowane tuż pod skałami też musiały zniknąć. Obszar objęty ochroną zwiększano stopniowo, poszerzano też jej zakres.
Jednak najgorsze miało dopiero nastąpić. Lata 30. w Rosji były trudne pod każdym względem. Wspinanie w skałach i w górach zostało uznane za działalność kontrrewolucyjną i zakazane. Zabroniono także nocowania pod skałami, cała dotychczasowa infrastruktura została zniszczona. Działalność naukowa i przyrodnicza prawie całkiem ustała. Ścieżki zaczęły zarastać, nazwy skał powoli zapominano… Represje stalinowskie odcisnęły swoje piętno na historii Stołbów.
Stołbista Andriej Andronowich Diduch wspinający się na skałę Pióro
Lepsze czasy nastąpiły dopiero po wojnie. Stołbiści wrócili w skały, przekazywali młodym swoją wiedzę i stare tradycje. Szybko rozwinęła się też działalność przyrodnicza. Lata 60. to dalszy rozwój kultury stołbistów, którzy zaczynali śpiewać pieśni bardowskie, organizowali festiwale muzyczne - wszystko to wpływ Wladimira Wysockiego i jego udziału w filmie “Pion” z 1967 roku. W 1975 roku zorganizowano na stołbach mistrzostwa Związku Radzieckiego we wspinaczce skałkowej. Do dziś stołbiści to wyjątkowa społeczność. Odwiedzając to miejsce zapewne będziecie mieli okazję spotkać kilku z nich. Jest duża szansa, że będzie to Andriej Andronowich Diduch (pan z brodą na zdjęciach), podobno 70-letni emeryt, który uwielbia popisywać się wchodząc i zsuwając się z 42 metrowej skały Pióro bez żadnego zabezpieczenia.
W 2001 roku obchodzono 150-lecie stołbizmu, czyli historii wspinaczkowej w regionie. Z tej okazji odnowiono napis WOLNOŚĆ na skale Drugi Stołb. Po czterech latach obszar chroniony powiększono do 47 tysięcy hektarów, i tak zostało do dziś. Przez ostatnie 20 lat rozwinęła się infrastruktura turystyczna pozwalająca na bezpieczne i przyjemne poznawanie okolicy, bez ingerowania w chronioną przyrodę. Oprócz imponujących formacji skalnych, które przyciągają pokolenia wspinaczy można tu także spotkać 61 gatunków ssaków i ponad 200 gatunków ptaków.
