Kolej Transsyberyjska to ponad dziewięć tysięcy kilometrów między Moskwą a Władywostokiem (albo, w innym ujęciu, ponad 7 tys. km między Moskwą a Pekinem). Na trasie, oprócz najsłynniejszych miejscowości takich jak Jekaterynburg, Nowosybirsk czy Irkuck, jest wiele innych stacji, na których warto się zatrzymać, albo przynajmniej dokładnie przyjrzeć im się przez okno.
1. Moskwa - Ural drogą północną (przez Perm)
(pociągi jeżdżą albo przez Jarosław, albo przez Włodzimierz i Niżny Nowogród)
Moskwa
Podróż Koleją Transsyberyjską z rosyjskiej stolicy rozpoczynamy na tzw. Placu Trzech Dworców (stacja metra Komsomolskaja [Комсомольская]), z którego ruszają pociągi w stronę Petersburga oraz na Syberię. Ponad okolicą góruje wieżowiec Hotelu Leningradzkiego (obecnie: Hilton), czyli jedna z siedmiu moskiewskich „sióstr Stalina”.
Najstarszy z dworców to zbudowany w 1851 r. Leningradzki, będący kopią Dworca Moskiewskiego w Petersburgu. Jarosławski [Москва Ярославская] powstał w latach 1902-04, a w jego architekturze widać wyraźny wpływ secesji. To z niego odjeżdża większość pociągów transsyberyjskich – te, które jadą przez Jarosław albo Włodzimierz. Naprzeciwko znajduje się monumentalna bryła Dworca Kazańskiego [Москва Казанская], którego wnętrza warto zwiedzić ze względu bogactwo zdobień w stylu staroruskim (zbud. 1913-40). Ruszają z niego pociągi jadące na Syberię przez Kazań.
Wokół dworców nie brakuje punktów gastronomicznych – szczególnie między dworcami Leningradzkim i Jarosławskim. Przy placu z małym pomnikiem Lenina za dworcem Jarosławskim (od wschodniej strony) znajdują się prywatne kantory. W przejściu podziemnym między dworcami Jarosławskim a Kazańskim (po stronie tego drugiego) jest supermarket, w którym można zaopatrzyć się na drogę. W okolicy dworców trzeba mieć się na baczności ze względu na zagrożenie drobnymi kradzieżami.
Jarosław (282. km od Moskwy)
600-tysięczne miasto, stolica obwodu. Założone w XI w. przez księcia Jarosława Mądrego. Znane z XVI-wiecznego Klasztoru Przemienia Pańskiego. Budynek dworca powstał w 1898 r., a ostatnia znacząca przebudowa miała miejsce w 1952 r.
W Jarosławiu pociągi przekraczają Wołgę – najdłuższą rzekę Europy (3531 km). Swoje źródła ma ona ok. 300 km na północny zachód od Moskwy, a uchodzi do Morza Kaspijskiego. Wykorzystywana jest jako wielki szlak transportowy, a dzięki kanałom ma połączenia z morzami: Bałtyckim, Białym, Czarnym i Azowskim oraz ze stolicą. Na całej długości Wołgi zbudowano łańcuch zapór i hydroelektrowni. Przy ujściu rzeka toczy średnio ponad 8000 m3 wody na sekundę.
Włodzimierz (190. km)
350-tysięczny ośrodek, będący stolicą obwodu. Miasto założył w X w. książę Włodzimierz I Wielki. Czasy świetności przeżywało w XII w. jako stolica księstwa włodzimiersko-suzdalskiego. Z tamtych czasów zachowały się m.in. Sobór Zaśnięcia Matki Boskiej i Sobór św. Dymitra. Obecny dworzec kolejowy pochodzi z lat 70., zbudowano go na miejscu dawnego zabytkowego.
Niżny Nowogród (440. km)
Miasto przy ujściu Oki (1498 km dł.) do Wołgi, liczy ponad 1,2 mln ludności i jest stolicą obwodu. Założone w XIII w. jako gród obronny księstwa włodzimierskiego. W XVI w. był to jeden z najbogatszych ośrodków w Rosji – zbudowano wtedy wielki kreml. W latach 1932-90 miasto nosiło nazwę Gorki. Niżny Nowogród znany jest z zakładów samochodowych GAZ, w któryś niegdyś produkowano słynne „gaziki” i wołgi, a obecnie m.in. furgonetki gazel.
Stacja znana jest ze świetnych rożków lodowych, które sprzedawane są wprost na peronach.
Perm (1440. km)
Ważny ośrodek przemysłowy, położony nad rz. Kamą (1805 km dł.). W stolicy Kraju Permskiego mieszka prawie 1 mln ludności. Miasto założono w XVIII w., a jego nazwa wzięła się od występujących w okolicy wychodni skał pochodzących z okresu permu. W czasach zimnej wojny produkowano tu głowice atomowe dla rakiet balistycznych.
Jekaterynburg (1818. km)
Dynamiczne miasto przemysłowe (prawie 1, 4 mln ludności) założone w czasach Piotra I i nazwane na cześć jego żony, Katarzyny. Pełni funkcję stolicy obwodu swierdłowskiego (w latach 1924-91 nazywało się Swierdłowsk, na cześć jednego ze współpracowników Lenina). Pierwotnie był to ośrodek przetwórstwa metali oraz kamieni szlachetnych i półszlachetnych, z których słynie uralska okolica. W 1918 r. zamordowano tu ostatnich przedstawicieli dynastii Romanowów – ofiary upamiętnia wybudowana w latach 2000-03 Cerkiew Na Krwi. Jedne z większych zakładów przemysłowych Jekaterynburga to fabryki metalurgiczne Uralmasz, których budowę rozpoczęto w latach 30. XX w.
Wrażenie robią dworce kolejowe: większy, pochodzący z początku XX w., kilkakrotnie przebudowywany (poczekalnie na piętrze zdobią malowidła przedstawiające rosyjskie pejzaże) oraz zabytkowy – z 1878 r. (obecnie Muzeum Uralskiej Kolei Górniczej, przed wejściem dowcipne figury z brązu związane z tematyką podróży koleją). Do starego dworca dojdziemy, gdy po wyjściu z głównego budynku dworcowego skręcimy od razu w prawo.
Przy rozległym placu dworcowym znajduje się kilka budek z piwem i przekąskami. Jest też całodobowy supermarket (mocniejsze alkohole na piętrze) – by do niego trafić, należy po wyjściu z dworca iść prawą stroną placu, sklep jest na jego południowo-zachodnim rogu.
2. Moskwa - Ural drogą południową (przez Kazań)
Wiekowka (207. km)
Niewielka stacja, na której zatrzymuje się część pociągów. Peron zamienia się wtedy w wielkie targowisko – sprzedawane są przede wszystkim wyroby pobliskiej huty szkła artystycznego w mieście Gus'-Chrustalnyj (kielichy, wazony, żyrandole...). Nie brakuje babuszek oferujących domowe jedzenie.
Kazań (797. km)
Położone przy ujściu Kazanki do Wołgi, miasto stołeczne Republiki Tatarstanu liczy 1,1 mln mieszkańców. Warto zatrzymać się tu na dłużej, by zobaczyć niezwykłe przenikanie się kultur Tatarów i Rosjan. Na przełomie XV i XVI w. ośrodek był stolicą Chanatu Kazańskiego, w 1552 r. został podbity przez Iwana Groźnego. Tatarzy, mimo starań najeźdźców, nie utracili odrębności kulturowej, co przejawia się m.in. w architekturze, języku i kuchni.
Położone przy ujściu Kazanki do Wołgi, miasto stołeczne Republiki Tatarstanu liczy 1,1 mln mieszkańców. Warto zatrzymać się tu na dłużej, by zobaczyć niezwykłe przenikanie się kultur Tatarów i Rosjan. Na przełomie XV i XVI w. ośrodek był stolicą Chanatu Kazańskiego, w 1552 r. został podbity przez Iwana Groźnego. Tatarzy, mimo starań najeźdźców, nie utracili odrębności kulturowej, co przejawia się m.in. w architekturze, języku i kuchni.
Najważniejszym zabytkiem Kazania jest tamtejszy Kreml, w obrębie którego wyróżnia się wielki meczet z 2000 r. Ceglany dworzec w Kazaniu pochodzi z 1896 r. Warto zwrócić uwagę na dworcowe komunikaty nadawane po rosyjsku i tatarsku.
Po lewej stronie od głównego budynku dworca znajdują się liczne sklepy spożywcze oraz bary, w których można kupić pyszne tatarskie wypieki z rozmaitymi farszami.
3. Ural - Ułan Ude (Buriacja)
Tiumeń (2143. km)
Ośrodek przemysłowy, liczący 580 tys. ludności, stolica obwodu. Został założony pod koniec XVI w. jako pierwsze rosyjskie miasto na Syberii, w miejscu dawnego tatarskiego grodu Czyngi-Tura. Tiumeń jest siedzibą wielu firm zajmujących się wydobyciem ropy na północy obwodu. Ok. 80 km za stacją pociąg przekracza rzekę Toboł (1591 km dł.).
Iszim (2428. km)
65-tysięczne miasto o historii sięgającej XVIII w. Można liczyć na obecność babuszek z gorącymi daniami.
Omsk (2711. km)
Ponadmilionowy ośrodek przemysłowy (m.in. zbrojeniówka), położony przyjściu Omu do Irtysza, stolica obwodu. Założony w XVIII w., szybko stał się miejscem zesłań. Trafili tu m.in. uczestnicy powstań listopadowego i styczniowego, ale także dobrowolni osadnicy z Polski. W 1910 r. polska społeczność stanowiła prawie 1/10 mieszkańców Omska. Obecnie lokalna Polonia działa w stowarzyszeniu „Rodzina”.
Na podróżnych robi wrażenie monumentalny budynek dworca kolejowego, który pierwotnie został zbudowany w 1896 r., a w połowie XX przeszedł rekonstrukcję. Na placu przed dworcem stoi „pomnik zawiadowcy”. W pobliżu brakuje sklepów spożywczych.
W Omsku pociąg przekracza Irtysz, siódmą rzekę świata, o długości 4248 km. Jej źródła znajdują się na północnym zachodzie Chin, przy granicy z Mongolią, dalej płynie przez Kazachstan i Rosję, gdzie uchodzi do Obu. Na wysokości Omska przez Irtysz przepływa średnio ponad 900 m3 wody na sekundę.
Barabińsk (3035. km)
30-tysięczne miasto, założone w 1893 r. podczas budowy linii kolejowej. Obecnie niewielki ośrodek przemysłowy, utrzymujący się m.in. z zakładów należących do kolei. Perony bogato zaopatrzone w jedzenie. Na stepach w okolicy Barabińska jest mnóstwo jezior, więc w sprzedaży są bardzo dobre ryby (smażone karpie i karasie, wędzone bolenie i pelugi itd.), a niekiedy także raki. Często na stacji pojawiają się sprzedawcy wyrobów futrzanych.
Nowosybirsk (3336. km)
Największe miasto na trasie, na Syberii i trzecie co do wielkości w Rosji. Liczy 1,4 mln ludności, jest stolicą obwodu. Pierwszą osadę założono tu w 1893 r. przy powstającej linii kolejowej. Nowosybirsk rozrósł się jako ośrodek przemysłowy, znany m.in. z hut żelaza i cyny. Miasto jest także centrum naukowym i akademickim; w latach 50. w pobliżu zbudowano Akademgorodok – miasteczko naukowców. Funkcjonuje tu jedyne na Syberii metro.
Wielki gmach stacji kolejowej został oddany do użytku w 1939 r. Przed dworcem rozpościera się rozległy plac, po jego przeciwnej stronie góruje 24-piętrowy wieżowiec hotelu „Nowosybirsk”. Na placu, przy przystankach autobusowych są budki z „ruskim fast-foodem”, ale można trafić również pielmieni. W pobliżu brakuje sklepów spożywczych i monopolowych.
W Nowosybirsku pociąg przekracza kolejną wielką syberyjską rzekę – Ob. Źródła ma ona w górach Ałtaju, a jej długość wynosi 4338 km (wraz z Irtyszem tworzy system rzeczny o dł. ponad 5500 km!). Przy ujściu do Morza Karskiego toczy 12,4 tys. m3 wody na sekundę. Nieco powyżej Nowosybirska w 1961 r. Ob przecięto zaporą, która tworzy Zbiornik Nowosybirski o powierzchni ponad 1000 km2.
Mariinsk (3713. km)
40-tysięczne miasto przemysłowe (m.in. zakłady spirytusowe), założone w ostatnich latach XVII w. Wszystkie pociągi zatrzymują się tu na wymianę lokomotyw. Przy ceglanym budynku stacji jest wiele sklepików spożywczych. Tylko niekiedy na peronach zjawiają się babuszki z jedzeniem.
Krasnojarsk (4038. km)
Miejscowość została założona w 1690 r. jako ostróg. Obecnie liczy milion mieszkańców, pełni funkcję stolicy Kraju Kranosjarskiego, stanowi duży ośrodek przemysłowy, naukowy i kulturalny. Jednym z symboli miasta jest kaplica Paroskieny Piatnicy, uwidoczniona na banknocie 10-rublowym. Od głównej linii Transsybu odbija tu na południe nitka do Abakanu. Niedaleko miasta znajduje się rezerwat Stołby, słynący ze wspaniałych formacji skalnych. Dla turystów Kranosjarsk jest punktem przesiadkowym na rejsy po Jeniseju, wyprawy do Tuwy oraz w góry Sajanu Zachodniego.
Dworzec w Kranojarsku to jeden z najwspanialszych w Rosji. Budynek powstał w 1961 r., a w 2003 r. dokonano gruntownej renowacji. Warto zobaczyć plac przed dworcem z fontannami i ulokowanym na kolomnie symbolem miasta – lwem z sierpem i łopatą. W pobliżu brakuje dobrze zaopatrzonych sklepów.
W Kranojarsku pociąg pokonuje most na Jeniseju. Rzeka liczy 4102 km długości, swoje źródła ma w górach Sajanu, a uchodzi do Morza Karskiego, tworząc ogromną deltę sięgającą 300 km w głąb lądu. Jest najbardziej zasobną w wodę rzeką syberyjską, przy ujściu w ciągu sekundy przepływa 19,8 tys. m3. Zbudowano na niej trzy wielkie hydroelektrownie, jedna z nich znajduje się powyżej Krasnojarska.
Iłanskaja (4376. km)
Stacja w 16-tysięcznym miasteczku Iłanskij, szczycącym się długą historią (zał. 1645 r.). Zatrzymuje się tu wiele pociągów, można liczyć na dobre jedzenie na peronach.
Tułun (4795. km)
Miasto liczy 44 tys. mieszkańców, założone było w XVIII w. Obecnie jest to niewielki ośrodek przemysłowy, w okolicy znajdują się odkrywkowe kopalnie węgla. W pobliżu dworca znajduje się wiele sklepików spożywczych.
Zima (4934. km)
32-tysięczne miasteczko, założone w połowie XVIII w. nad Oką jako stanica pocztowa. Od wybudowania magistrali utrzymuje się głównie z kolei. W Zimie działa także duża ferma drobiu. Przed budynkiem dworca jest sporo nieźle zaopatrzonych sklepików.
Irkuck (5185. km)
600-tysięczne miasto, które powstało w 1661 r. jako kozacki ostróg. Intensywnie rozwijało się jako ośrodek handlowy na Wielkim Szlaku Herbacianym, a z biegiem czasu zyskało także znaczenie administracyjne. Dzisiaj pełni fukncję stolicy obwodu irkuckiego i uważane jest za główne miasto Syberii Wschodniej. Położone jest przy ujściu Irkuta (stąd nazwa) do Angary, jedynej rzeki wypływającej z Bajkału (po przepłynięciu 1779 km wpada do Jeniseju), która dzieli miasto na dwie części. Centrum z najważniejszymi zabytkami znajduje się na jej prawym brzegu, a na lewym położone są rozległe dzielnice mieszkaniowe - blokowiska rozbudowywane po drugiej wojnie światowej - i ośrodki akademickie.
Irkuck znany jest ze wspaniałej drewnianej zabudowy (głównie ulice otaczające centrum) oraz oryginalnych cerkwi w stylu syberyjskiego baroku. Dla turystów miasto stanowi także punkt przesiadkowy do rozmaitych miejsc na zachodnim brzegu Bajkału - Listwianki, Bolszego Gołoustnego i na wyspę Olchon.
Stacja kolejowa w Irkucku położona jest na wąskiej terasie nad brzegiem Angary. Dlatego dworzec kolejowy, zbudowany w 1908 r., jest wąski, za to bardzo rozciągnięty. W jednej z jego części funkcjonuje przyzwoite całodobowe Kafe "Wokzał".
Sludianka (5311. km)
Miasto wspaniale położone nad brzegiem Bajkału i u stóp gór Chamar-Daban. Liczy niecałe 20 tys. mieszkańców. Jego historia sięga XVIII w., kiedy w okolicy zaczęto wydobywać mikę (z ros. sluda). Później okazało się góry otaczające Sludiankę skrywają ponad dwieście różnych minerałów, w tym wiele kamieni szlachetnych. Obecnie eksploatuje się ogromne złoża białego marmuru (kamieniołom widać po prawej stronie, przed stacją), z którego na początku XX w. zbudowano dworzec kolejowy - jedyny taki na świecie.
W Sludiance od głównej nitki Transsybu odbija 84-kilometrowa odnoga Kolei Krugobajkalskiej - niezwykłego zabytku techniki kolejowej. Miejscowość jest również punktem wypadowym do Doliny Tunkińskiej i w góry Sajanu Wschodniego.
Ułan Ude (5641. km)
400-tysięczne miasto, stolica Republiki Buriacji, położone nad Selengą, największym dopływem Bajkału (1024 km długości) . Powstało 1669 r. jako kozacki ostróg, a następnie główną dźwignią jego rozwoju był handel. Ułan Ude słynie z pomnika - największej na świecie głowy Lenina, ale niejednego przybysza zaskoczyło także sympatyczną atmosferą centrum z przyjemnym deptakiem, kawiarniami i przykładami wspaniałej architektury drewnianej.
Niedaleko buriackiej stolicy znajduje się Iwołgińskij Dacan - centrum buddyzmu w Rosji (Ułan Ude jest największym skupiskiej buddystów). W pobliżu są również rozrzucone wioski zamieszkałe przez zabajkalskich starowierców, których kultura niematerialna została zapisana na liście dziedzistwa UNESCO.
Ułan Ude to punkt wypadowy na wschodni brzeg Bajkału, szczególnie w rejon półwyspu Święty Nos, oraz stacja węzłowa, na której od głównej linii Kolei Transsyberyjskiej odbija nitka prowadząca do Mongolii.
4. Ułan Ude - Władywostok
Czyta (6198. km)
Stolica Kraju Zabajkalskiego licząca ponad 300 tysięcy mieszkańców. Historia miasta położonego u stóp Gór Jabłonowych sięga drugiej połowy XVII w. Czyta rozwijała się głównie jako ośrodek handlowy i administracyjny, a w czasach radzieckich miała ważne znaczenie militarne (miasto miało charakter zamknięty). Obecnie podstawą utrzymania miejscowości jest wydobycie węgla brunatnego. W centrum Czyty można odnaleźć oryginalne drewniane budowle, przede wszystkim cerkiew Michała Archanioła (cerkiew dekabrystów).
Niecałe 200 km na południe od Czyty znajduje się Park Narodowy Ałchanaj ze skalną bramą, której pokonanie dla buddystów oznacza przejście do raju.
Chabarowsk (8523. km)
600-tysięczne miasto, leżące nad Amurem (2824 km długości), stolica Kraju Chabarowskiego i największy ośrodek przemysłowy na rosyjskim Dalekim Wschodzie. Miejscowość powstała 1858 r. jako posterunek wojskowy, a nazwę nadano ku czci Jerofieja Chabarowa, kupca i podróżnika, zdobywcy ziem nad Amurem.
Chabarowsk jest miastem bardzo rozległym, rozciąga się na długości ponad 40 km, a jego zabudowę stanowią głównie spore dzielnice blokowisk oraz zabudowania przemysłowe. W centrum można zobaczyć eklektyczne budynki z przełomu XIX i XX ww., do których należy dworzec kolejowy (z 1905 r.).
Władywostok (9289. km od Moskwy)
Końcowa stacja wielkiej Magistrali Transsyberyjskiej. 580-tysięczne miasto, stolica Kraju Nadmorskiego leży na półwyspie nad Morzem Japońskim. Zostało założone w 1860 r. jako fort wojskowy, a obecnie jest największym rosyjskim portem - handlowym i wojennym - nad Oceanem Spokojnym.
Dworzec kolejowy z 1912 r. to jeden z przykładów zabytków Władywostoku pochodzących z początku minionego wieku. Turyści często również fotografują się także na tle pomnika Lenina patrzącego ku Japonii - kolejnemu celowi rewolucji. We Władywostoku działa ogromna giełda samochodowa, na której handluje się autami dopiero co sprowadzonymi z Japonii.
5. Bajkalsko-Amurska Magistrala (BAM)
Brack (339. km BAM-u)
Historia miejscowości sięga 1631 r., kiedy Kozacy zbudowano w tym miejscu niewielką warownię. Współczesne miasto mieszkańców, zostało założone dopiero w 1955 r., wraz z rozpoczęciem budowy zapory na Angarze (uruchomionej w 1961 r.). Bracka zapora ma 125 m wysokości i liczy 3,7 km długości, a moc brackiej hydroelektrowni - jednej z największych na świecie - wynosi 4500 MW. Powstały w wyniku budowy Zbiornik Bracki na Angarze ma powierzchnię 5470 km, a jego maksymalna głębokość sięga 150 m.
Współcześnie Brack liczy 250 tys. ludności, miasto zabudowane jest głównie osiedlami blokowisk. Główna stacja kolejowa to Gidrostroitiel', położona jest przed zaporą - patrząc od zachodu.
Ust'-Kut, stacja Lena (720. km BAM-u)
Miejscowość powstała w 1631 r. jako kozacki ostróg założony przy ujściu Kuta do Leny - dziesiątej pod względem długości rzeki świata (4400 km). Obecnie mieszka tu niespełna 50 tys. ludzi. W Ust'-Kucie działa ważny port rzeczny oraz lotnisko. Wiele pociągów ma tu dłuższe postoje, w trakcie których można przespacerować się ze stacji nad Lenę (z dworca prosto przez główny plac). Kilka kilometrów za miastem kolej przekracza tę wielką rzekę ostatnim na niej mostem.
Siewierobajkalsk (1063. km BAM-u)
25-tysięczne miasteczko, założone w 1974 r. wraz z budową BAM-u. Położone przy północnych brzegach Bajkału, u stóp Gór Bajkalskich. Zabudowę stanowią w większości 5-piętrowe bloki z płyt. Siewierobajkalski dworzec wyróżnia się oryginalną bryłą, która ma przypominać biały żagiel na tle błękitnej toni Bajkału.
Tynda (2348. km BAM-u)
Wyludniająca się 35-tysięczna miejscowość założona w 1907 r. Zabudowę stanowią bloki, wśród których wyróżniają się 16-piętrowe wieżowce. Niedaleko Tyndy od BAM-u odbija budowana Amursko-Jakucka Magistrala (AJaM), która ma zapewnić połączenie kolejowe stolicy Republiki Sacha. Dworzec w Tyndzie został zbudowany 1986 r. Jego połamana konstrukcja ma przypominać sylwetkę ptaka. Jest to najwyższy budynek stacyjny na Dalekim Wschodzie (48 m).
Komsomolsk nad Amurem (3819. km BAM-u)
Miasto przemysłowe (m.in. zakłady lotnicze) i ważny port rzeczny położony na lewym brzegu Amuru. Obecnie liczy 260 tys. ludności. Pierwotnie powstało w 1860 r. jako osada założona przez rolników - przesiedleńców z Guberni Permskiej. W latach 1932-33 zostało rozbudowane, wbrew nadanej nazwie, przez łagierników.
Sowieckaja Gawań (4234. km BAM-u)
25-tysięczne miasto, położone nad brzegiem zatoki o takiej samej nazwie. Końcowa stacja Bajkalsko-Amurskiej Magistrali oraz jeden z ważniejszych rosyjskich portów nad Oceanem Spokojnym. Założone w 1853 r. jako posterunek wojskowy.
6. Kolej Transmongolska
Nauszki
3-tysięczna miejscowość, w której znajduje się kolejowe przejście graniczne. Pociągi międzynarodowe mają tu przeważnie wielogodzinne przerwy, w trakcie których odbywają się odprawy graniczne i celne. Niedaleko stacji znajdują się sklepy, a w budynku dworca bar. Niektórzy podróżni - w przypadku braku biletów albo dla oszczędności - z Nauszek jadą marszrutką na przejście drogowe w Kiachcie, a następnie udają się mongolską taksówką do Suche-Bator (pierwszej stacji po drugiej stronie granicy).
Suche Bator
20-tysięczne miasto, punkt mongolskich odpraw granicznych. Zostało założone przy ujściu Orchonu do Selengi w latach 30' minionego wieku. Nazwa upamiętnia Damdina Suche Batora, uważanego za głównego bohatera mongolskiej rewolucji. Jest to ważny ośrodek przemysłowy w północnej części kraju. 150 km na południe stąd znajduje się duża kopalnia węgla brunatnego. Na terenie dworca zawsze urzędują cinkciarze, w okolicy są sklepy spożywcze i punkty gastronomiczne.
Ułan Bator
Stolica Mongolii, miasto liczące ponad milion mieszkańców i bardzo dynamicznie rozwijające się. Leży w centrum Mongolii, w dolinie rzeki Tuły. Za datę powstania przyjmuje się 1639 r., ale dopiero w 1778 r. założono tu stałę osadę - Urgę, będącą siedzibą bogdo-gegena, czyli duchowego przywódcy Mongołów. W XIX wieku miejscowość stała się głównym ośrodkiem handlowym, leżącym na trasie Wielkiego Szlaku Herbacianego pomiędzy Chinami a Rosją. W latach 20, po zwycięstwie rewolucji miastu nadano obecną nazwę (z mon. "Czerwony Bohater", ku chwale Suche Batora) i stało się ono stolicą ludowej Mongolii.
Centrum Ułan Bator to plac Suche Batora oraz reprezentacyjne aleje z gmachami użyteczności publicznej. Wokół rozciąga się strefa osiedli budowanych w latach 60' i 70' z cegły i wielkiej płyty, a nieco dalej rozposcierają się dzielnice domków jednorodzinnych oraz połacie zasiedlone przez mieszkańców jurt. Ważną atrakcję mongolskiej stolicy stanowi buddyjski klasztor Gandan - jeden z trzech największych w kraju, funkcjonujący wspólnie z rozbudowywaną buddyjską uczelnią. Warte odwiedzenia jest także Muzeum Historyczne oraz Muzeum Historii Naturalnej.
Ułan Bator jest głównym punktem przesiadkowym (bądź wypadowym) dla podróżnych planujących eskapady wgłąb Mongolii. Dworzec kolejowy został otwarty w 1949 r., gdy do stolicy Mongolii przyjechał pierwszy pociąg. Jest to największa stacja kolejowa w kraju.
